مقاله با عنوان قالی های محرابی
مقدمه
هنر در حيطه فرهنگ و محيط اجتماعي، زاييده انديشه است كه در اين ميان، هنر قالي بافي نيز بدين سان از تمايلات فكري و فرهنگي تاثير مي پذيرد. برخي هنرها مانند قالي بافي، با پيشينه دراز، اعصار و قرون متمادي را پشت سر نهاده، همچنان در عرصه زندگي نقش آفريني مي كنند. اين هنرها از انواع رويكردها و انديشه هاي مختلف در هر زمان بهره گرفته و با تاثيرپذيري از آيين ها و فرهنگ هاي جوامع به تكامل و غناي هنري رسيده اند
در اوایل دوره اسلامی بسیاری از نمادهای ایران قبل از اسلام ادامه یافت ولی این استفاده در اوایل بیشتر نوعی تقلید صرف بدون درنظر گرفتن معانی نمادین منقوش بده است، اما به تدریج هنرمندان مسلمان دست به گزینش آگاهانه تری زدند و در نهایت نقوشی همچنان ماندگار ماندند که حضورشان مخالفتی با اصول اعتقادات دینی نداشت
ادبیات پژوهش
فرش همچون دیگر مصنوعات تمدن های سنتی، حامل جهان بینی طراحان آن است(Serkina, 1999,1) و این جهان بینی به شیوه بیان و معیارهای زیبایی شناسی این هنرها بدل گشته و به مفاهیم نهفته در این هنرها جان می بخشد. زیبایی شناسی فرش ایران نیز تحت تأثیر نمادگرایی قرار دارد و فرش چون آیینه عرش، بازتابی از نگاره ها و طرح و نقش های نمادین با الهام از باورها، اندیشه ها و آرزوهای انسان فرش نشین است ). اما فرش، به واسطه ذات بیان خود نیازمند نقوش تزیینی نمادین است تا توان بیان مفاهیم را بیابد. بنابراین در فرش، آرایه های طبیعی و انتزاعی به هم می پیوندند تا مفاهیم قدسی را بروز دهند هنر ایران همواره متأثر از حضور نمادهاست و برخی نمادها سیر تحول تاریخی خود را طی کرده و باقی ماند اند
در ناحیه آذربایجان نیز از قدیم قالیچه های نمازی قابل مشاهده است که در میانه محراب آن یک درخت سرو وجود دارد که طرح محرابی سروی است (تصویر 4) . در این تصویر در میانه درخت، طرحی از یک گل ختایی و شاخ و برگ های سرو ناز دیده می شود در پایین درخت، تعدادی محراب متصل به هم پوشیده از گل با طرح صف به چشم می خورد در قسمت بالای محراب، سرمتنی دیده می شود که در این قالیچه پوشیده از نقوش گل و برگ است . طرح حاشیه قالیچه متشکل از سه نوار پهن در برگیرنده نقش محراب و رنگ های آن نیز بیانگر اعتلای هنر قالی بافی در آغاز سده 14 ه.ق، در آذربایجان است.
آیین ها را میتوان یکی از مهمترین محرک های هنر برای پدید آوردن طرح های نو و عامل پیوند میان مفاهیم عمیق و باورها و هنر دانست. نمازگزاردن بر فرش سبب گسترش فرشهایی به نام فرش سجاده یا فرشهای محرابی گشته است. در این فرش ها از شکل هیچ حیوان و انسانی استفاده نمیشود و ضمن بهره گیری از انواع سلیمی ها ، از نقش محراب در زمینه آنها استفاده میشود( چیت سازیان،1382،48). یکی از بدیهی ترین طرح هایی که برای اینگونه قالی ها میتوان در نظر آورد، بازتاب نقش محراب مورد استفاده در مساجد بر روی زمینه این فرش ها است. اما یکی از اصیل ترین و متداول ترین نمونه این نقوش در قالی محرابی ایرانی فضای سه گانه ای از محراب میانی و دو فضای جانبی منفک شده توسط ستون ها و تزییناتی از قبیل قندیل، ستونهای تزیینی ، سرستون و کتیبه است(
بازدیدها: 24