تحقیق ومقاله حاشیه نشینی وامنیت اجتماعی

مقاله  مهاجرت و حاشيه‌نشيني

مقدمه :

مهاجرت بي‌رويه به شهرها و گسترش حاشيه‌نشيني در قرن گذشته و قرن اخير از معضلات مهم شهرهاي بزرگ جهان، بخصوص در كشورهاي در حال توسعه مي‌باشد، كه پيامدهاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي و امنيتي متعددي به دنبال داشته است.

اين دو پديده جمعيتي و شهري اگر در راستاي هم قرار گيرند و به هم پيوند بخورند، قطعاً مشكلات و پيامدهاي منفي مضاعفي را براي يك جامعه بخصوص شهرهاي بزرگ به دنبال خواهند داشت.

از آنجايي كه علل حاشيه‌نشيني رانمي‌توان خارج از چارچوب علل مهاجرت ـ بخصوص مهاجرت روستا به شهر ـ بررسي كرد، مي‌بايستي آنها را به طور توأمان مطالعه نمود. چرا كه از يك طرف عوامل دافعه ( در روستا موجب تخليه اين واحدهاي جمعيتي و مولد مي‌گردد و از طرف ديگر عوامل جاذبه  آنها را به سوي شهرها كشانده و سربار جامعه شهري مي‌نمايد.

نظريات اقتصادي مهاجرت بيشتر بر تفاوت شاخص هاي اقتصادي مانند سطح درآمد، اشتغال، تفاوتهاي مكاني و… تأكيد دارند.

از ديدگاه اكولوژيكي و در تحليل اكولوژيكي ـ جغرافيايي مهاجرت، عوامل اكولوژيكي روستا (آب و خاك و…) و موضع جغرافيايي روستا  مؤثر مي‌باشند كه حتي بر عوامل اقتصادي هم تأثير زيادي دارند.(6)

نظريه وابستگي، مهاجرت را امري اجباري مي‌داند كه بر اساس عدم توسعه يك محيط نسبت به محيط ديگر و وابستگي‌ بخش غير سرمايه‌داري به سرمايه‌داري بوجود مي‌آيد. مهاجرت از يك طرف معلول توسعه ي نابرابر و از طرف ديگر عامل گسترش و تعميق آن مي‌باشد. اين نظريه مهاجرت روستا به شهر را نتيجه ي نابرابري هاي ساختي و مكاني بين بخشهاي جامعه مي‌دانند.(7)

مهمترين علل مهاجرت را به طور اختصار مي‌توان اينگونه بيان نمود :

• علل اقتصادي :

درآمد كم، اختلاف درآمد بين شهر و روستا، عدم تضمين و ثبات درآمدها، نوسان قيمت محصولات كشاورزي، كمبود زمين، بيكاري و نبود فرصت هاي شغلي، وجود فرصت هاي اشتغال بيشتر در شهرها، علاقه به صيانت نفس، سياست هاي نادرست اشتغال، مسكن و قيمت‌گذاري مواد غذايي و….

علاقه به  صيانت نفس و حفظ بقاء در سرشت هر موجود زنده‌اي از جمله انسان نهفته است. اگر انسان در شرايطي قرار گرفت كه از مايحتاج اوليه محروم ماند، طبيعي است كه براي نجات از آن كوشش به خرج مي‌دهد.(10)

در حقيقت آن ها از مرگ به سوي فقر و از فقر به سوي مرگ پناه مي‌برند.

در مطالعات نگارنده در بخش مركزي شهرستان بيرجند، 66% مهاجرين روستايي و 75% ساكنان روستاهاي مطالعه شده، عوامل اقتصادي را از مهمترين دلايل مهاجرت و ترك روستا برشمرده‌اند.(11)

• علل طبيعي :

محدوديت‌ها و مشكلات طبيعي بطور مستقيم يا غيرمستقم موجب دفع جمعيت از روستاها مي‌شود و شايد بتوان به جرأت ادعا نمود، بسياري از عوامل ديگر بخصوص عوامل اقتصادي مهاجرت، ريشه در عوامل طبيعي دارند.

بازدیدها: 16