مقایسه میانگین ریشه زایی در اثر متقابل رقم، نوع قلمه و تیمار هورمونی با IBA
- مقدمه
توسعه سریع باغات زیتون در نقاط مختلف جهان با شرایط اقلیمی متفاوت ضرورت تولید نهال از ارقام مختلف زیتون را بیشتر نموده است. تقريباً به 20 گونه از درختان کوچک از خانواده Oleaceae زیتون اطلاق میگردد، که در جهان کهن از حوزه درياي مديترانه، شمال آفريقا، جنوب شرقي آسيا، شمال تا جنوب چين، اسکاتلند و شرق استراليا پراکندگي گسترده‌اي داشتهاند. زیتون تقریبا از 3000 سال قبل از میلاد مسیح مورد استفاده قرار گرفت و منشاء اولیه آن احتمالاً منطقه مدیترانه بوده است که از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. این گیاه بومی نواحی گرم و نیمهگرم میباشد و عدهای از محققین موطن اصلی آن را سوریه و جنوب ترکیه می‌دانند و احتمال میدهند که زیتون از این نقاط به سایر نواحی که دارای آب و هوای مدیترانه‌ای هستند برده شده است. در حال حاضر درخت زیتون در ناحیه وسیعی از دامنه‌های غربی هیمالیا در شرق تا سواحل اقیانوس اطلس در مغرب و در دو طرف دریای مدیترانه کاشته میشود. علاوه بر نواحی نامبرده در آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و استرالیا این گیاه را مورد کشت و استفاده قرار میدهند
مشخصات گياهشناسي زیتون
زیتون گیاهی از خانواده Oleaceae و از جنس Olea است (شکل 1-1). خانواده اولئاسه 30 تا 35 جنس و حدود 600 گونه دارد که اکثراً در مناطق گرمسیری دنیا پراکندهاند و به صورت درختان زینتی و صنعتی هستند و فقط گونه زیتون Olea europaea دارای میوه خوراکی است
1-2-1- ریشه
جنس خاک در نوع ریشه و گسترش آن تاثیر بسزایی دارد. در خاکهای سنگین که تهویه به سختی انجام میگیرد انشعابات ریشهها سطحی است. در خاکهای سبک و زیتونکاریهای دیم، ریشهها برای دسترسی به رطوبت، رشد عمقی و گسترش جانبی دارند. ریشه نهالهای حاصله از کشت هسته یا قلمه 3 تا 4 سال اولیه رشد عمقی دارند و پس از آن رشد جانبی آنها شروع میشود. متوسط عمق ریشهها را 5/1 تا 2 متر و انشعابات عرضی ریشهها در خاکهای شنی و سبک تا 12 متر میرسد
روشهاي تکثير زيتون
درخت زيتون از راههاي مختلفي تکثير ميشود، از بعضی انواع روشهای تکثیر میتوان به کاشت هسته، قلمه، خوابانيدن شاخه و پیوند پایه بذری اشاره کرد. بین طرق مختلف تکثیر بیشتر از کاشت هسته برای تهیه پایه و پیوند از قلمه خشبی و یا نیمهخشبی استفاده می‌کنند، اما معمولاً روش قلمه زدن يا خوابانيدن شاخه نسبت به سایر روشها ارجح ميباشد. قلمه آن از نوع قلمه نيمهخشبی است. در قلمهها چند برگ هم براي فتوسنتز و هم براي منتقل کردن هورمون بر روی قلمه باقی ميماند. پيوند هم یکی از روشهای تکثیر است که البته براي ارقام نامرغوب پيوند ميزنيم. مثلاً در يونان پيوند زدن درختان اهلي با انواع وحشي متداول ميباشد. بهترين رقم براي پايه پيوند زيتون آربيکن[2] ميباشد که خوب سبز نميشود و رشد آن دو سال طول ميکشد
فاکتورهای مؤثر در ریشهزایی قلمه
عوامل مختلف محیطی و فیزیولوژیکی میتوانند بر روی ریشهدار کردن قلمهها تأثیرگذار باشند. ترکیبات هیدراتهای کربن، وجود تعداد کافی جوانه یا برگ بر روی قلمه به عنوان منبع تولید هورمون اکسین، مرحله رشد گیاه مادری، محل و زمان انتخاب قلمه و اندازه قلمه میتوانند در موفقیت ریشهزایی قلمه سهم به سزایی ایفاء نمایند برای نیل به این منظور تغذیه گیاه مادر با عناصر غذایی ماکرو و میکرو و قرار گرفتن پایههای مادری در نور کافی بسیار حائز اهمیت است ( قلمههای تهیه شده از گیاهان در طی مرحله رشد رویشی، ریشهزایی بهتری نسبت به مرحله رشد زایشی دارند. به علاوه ریشهدهی قلمههای انتخاب شده از ساقههای جانبی گیاه مادر بهتر از ساقههای انتهایی گیاه میباشد، ریشهدار شدن قلمهها برحسب خشبی و نیمهخشبی بودن و با یکساله و چندساله بودن آن میتواند متفاوت باشد. بنابراین برای توفیق بیشتر در امر ریشهدار نمودن قلمهها و در نتیجه تکثیر رویشی گیاهان باید تمامی جوانب مورد اشاره را مدنظر داشت
بازدیدها: 13