جايگاه مؤسسات بيمه در بازار مالی کشور
) بیان مسئله
جهان در دهه 1980 شاهد مجموعه تغييراتي در بخش دولتي، از جمله کاهش بي سابقه هزينه ها، کوشش براي افزايش کارايي و اَشکال مختلف خصوصي سازي بوده است. دربيشتر کشورهاي پيشرفته، مؤسسات عمومي مدتهاست به عنوان بخش پراهميتي از بخش دولتي وجود داشته است وباروند خصوصي سازي اندازه واهميت آن رو به کاهش نهاد. نخست در کشورهاي توسعه يافته وسپس در کشورهاي در حال توسعه، خصوصي سازي مؤسسات دولتي وعمومي به يک نهضت جهاني تبديل شده است. تا سال 1987 حدود 57 کشور انواع مؤسسات عمومي را به بخش خصوصي واگذار نموده اند. نهادهاي بين المللي مثل بانک جهاني و صندوق بين المللي پول، خصوصي سازي را به عنوان بخشي ازهر برنامه وام وکمک رساني خود ترويج وترغيب کرده اند. ايده اصلي و تفکر خصوصي سازي اين است که فضاي رقابت و نظام حاکم بر بازار، بنگاه ها و واحدهاي خصوصي را مجبورمي سازد تا عملکرد کاراتر و مناسب تري را نسبت به بخش عمومي داشته باشد. ) بانک جهاني درراستاي اهداف کلي خود در توسعه اقتصادي و کاهش فقر از خصوصي سازي پشتيباني مي نمايد. با توجه به سالنامه های آماری کشور دو شاخص مهمی که کارایی صنعت بیمه در جهان با آنها سنجیده می شود، در ایران، در سالهایی که صنعت بیمه دولتی شد درمقایسه با کشورهای منطقه وجهان رتبه پایینی داشته که نشان دهنده کارایی ضعیف این صنعت بوده است.
تعريف کلی بيمه
بيمه در لغت به معنای ايمن داشتن جان ومال از خطرات احتمالی است، و به نظر می رسد از واژة ” بيم ” مشتق شده باشد. اما قانون بيمة ايران مصوب ارديبهشت ماه سال 1316 ه. ش، بيمه را چنين تعريف می کند:
” بيمه عقدی است که به موجب آن يک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه و يا وجوهی از طرف ديگر، در صورت وقوع ويا بروز حادثه، خسارت وارد بر او را جبران نموده يا وجه معينی بپردازد. متعهد را بيمه گر و تعهد را بيمه گذار و وجهی را که بيمه گذار به بيمه گر می پردازد، حق
بيمه وآنچه را که بيمه می شود موضوع بيمه می نامند.
بنابراين به طور کلی می توان گفت بيمه اشخاصی را که متحمل لطمه، زيان يا حادثه ناخواسته شده اند، را قادر می سازد که پيامدهای اين وقايع ناگوار را جبران کنند.
جريان ظهور وگسترش بيمه در ايران
2-4-1 ) از آغاز تا پيروزی انقلاب اسلامی
بيمه به شکل سنتی آن به مفهوم وجود نوعی تعاون و همياری اجتماعی به منظور سرشکن کردن زيان فرد و يا افراد معدود بين همة افراد گروه ويا جامعه، در ايران سابقة طولانی داشته است و همواره مردم اين مرز و بوم با الهام از تعاليم اسلامی و فرهنگی خود، برای کمک به جبران خسارت های ناخواسته ای که برای ديگر هموطنان و حتی مردم ديگر کشورها پيش می آيد فعال وپيشگام بوده اند. با وجود اين، بيمه به شکل حرفهای وامروزی آن، برای اولين بار در سال 1269 ه. ش در کشور ما مطرح گرديد.
در اين سال مذاکراتی بين دولت ايران و سفارت روس به عمل آمد و متعاقب آن امتياز فعاليت انحصاری در زمينة بيمه و حمل ونقل برای مدت 75 سال به يک فرد تبعة روس به نام ” لازارپولياکف ” واگذار شد.
) شاخص های بيمه و ارزيابی شاخص ها در کشورهای دیگر و مقايسه با ايران
2-7-1) سال های 1367 الی 1376 ه. ش
به طور کلی شاخص های ميزان کل حق بيمة دريافتی، ضريب نفوذ بيمه ای ( نسبت حق بيمة کل به توليد ناخالص داخلی ) و حق بيمة سرانه از عوامل مهم توسعه يافتگی بازار بيمه در هر کشور محسوب می شود. همچنين يکی از شاخص های کارايی صنعت بيمه، حق بيمة سرانه می باشد.
در طی يک دوره بررسی 10 ساله منتهی به سال 1376 ه. ش که توسط بخش مطالعات انجمن بيمه گران لندن صورت گرفته است، صنعت بيمة کشورهای مختلف براساس شاخص های ارزيابی، بررسی ونتايج به شرح زير اعلام گرديده است:
بازدیدها: 14