رابطه ویژگی های شخصیتی سرسختی و تاب آوری با موفقیت تحصیلی
بیان مسئله:
از آن جا که نیروی انسانی ارزنده ترین سرمایه هر کشور است، پیشرفت و بالندگی فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور ها در گرو تربیت نیروی متخصص، رشد علمی و افزایش سطح آگاهی افراد آن جامعه خواهد بود(1و2). رسالت اصلی نظامهای آموزشی، تربیت نیروی انسانی لازم برای این رشد و پیشرفت بهشمار میرود و دانشگاه(بهعنوان مهمترین پایگاه علمی مرکز پرورش نیروی متخصص، آگاه و باتجربه)، نقش بسیار مهمی در این میان ایفا میکند. امکانات آموزشی مناسب، سرفصلهای علمی معتبر، استادان با تجربه و محیط غنی تنها در کنار ذهن پویا، فعال و مشتاقِ جوانان پیشرفت و سازندگی کشور را به دنبال دارد. از آنجا که کارآمدی نظام آموزشی به پیشرفت تحصیلی(Achievement) فراگیران وابسته است، چنانچه نظام آموزشی وظیفهی خود را به درستی انجام ندهد روند رشد و توسعه با مانع مواجه خواهد شد(3-5).یکی از مسائل و مشکلات اساسی زندگی تحصیلی افراد و نظام آموزشی هر کشور، مسأله افت تحصیلی و پایین بودن سطح عملکرد تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان آن کشور است. عوامل مختلفی بر عملکرد تحصیلی[1] افراد تأثیر می گذارند که متخصصان تعلیم و تربیت آنها را به چهاردسته عوامل فردی، آموزشگاهی، خانوادگی و اجتماعی تقسیم کرده. در حقیقت عملکرد تحصیلی به عنوان متغیر وابسته تحت تأثیر یک عامل نیست، بلکه عوامل متعددی نظیر استعداد تحصیلی ، عوامل شناختی مانند هوش عمومی ، خود کار آمدی تحصیلی ، راهبردهای خود تنظیمی ، ساختار کلاس درس، انگیزش تحصیلی ، توانایی یادگیرندگان، آموزش معلمان و انگیزش یادگیرندگان بر روی آن تأثیر دارند
سرسختی(Hardiness):
تعریف نظری سرسختی:
سوزان آولت کوباسا(1)سرسختی را ویژگی شخصیتی پیچیده ای معرفی می کند که از سه موءلفه چالش(Challenge)،کنترل(Control)و تعهد(Commitment) تشکیل شده است.باور به تغییر،دگرگونی و پویایی زندگی و این نگرش که هر رویدادی لزوما به معنای تهدیدی برای امنیت و سلامت انسان نیست،انعطاف پذیری شناختی و بردباری در برابر رویدادهای سخت استرس زا و موقعیت های مبهم را به دنبال دارد(27).کوباسا و پوکتی(28)باور دارند که ویژگی های روانشناختی سرسختی از جمله حس کنجکاوی قابل توجه،گرایش به داشتن تجارب جالب و معنی دار،ابراز وجود،پرانرژی بودن و اینکه تغییر در زندگی امری طبیعی است،می تواند در سازش فرد با رویدادهای تنیدگی زای زندگی سودمند باشد
روانشناسی شخصیت
در این شاخه از روان شناسی ابعاد مختلف شخصیت، جنبه های ادراكی، هیجانی، ارادی و بدنی افراد و چگونگی سازگاری فرد با محیط مورد مطالعه قرار می گیرد.
تعاریف مختلفی از شخصیت ارائه شده است که هر یک بر وجهی از شخصیت تأکید کرده‌اند. هیلگارد شخصیت را «الگوهای رفتار و شیوه‌های تفکر که نحوه سازگاری شخص را با محیط تعیین میکند» تعریف کرده است در حالی که برخی دیگر «شخصیت» را به ویژگیهای «پایدار فرد» نسبت داده و آن را بصورت «مجموعه ویژگیهایی که با ثبات و پایداری داشتن مشخص هستند و باعث پیش بینی رفتار فرد می‌شوند»
سرسختی روانشناختی
سرسختی روانشناختی سازه ای است که به عنوان یک ویژگی شخصیتی و با نقش موثر خود در تعدیل پیامدهای استرس، مطالعات گسترده ای را تا کنون به خود اختصاص داده است. فلاسفه و دانشمندان علوم اجتماعی در طول سالها تحقیق، افراد بسیاری را مشاهده کردند که به دلیل ویژگی های شخصیتی معینی، بهتر با موقعیت های ناخوشایند زندگی، سازگار بودند(54) .
در فرهنگ عامه نیز افرادی هستند که با صفاتی چون «مقاوم» و «صبور»، شناخته می شوند، این افراد ظاهراً بهتر از سایرین، مشکلات را تحمل می کنند و دیرتر از پای در می آیند. تا سه دهه اخیر، پژوهش های بسیار اندکی در زمینه ویژگی های شخصیتی (رفتاری و شناختی) چنین افرادی انجام شده بود. چرا که تا قبل از دهه 80، بیشتر پژوهش ها روی علل استرس، تغییرات و بحران های زندگی و ارتباط آنها با سلامتی جسمانی و روانشناختی تمرکز داشت.
بازدیدها: 26